Kunnen palmen overleven in Nederland? vroeg laatst iemand tijdens een rondleiding, wijzend naar een flinke Trachycarpus in de volle grond. Ik heb gemerkt dat sommige bezoekers me met een glazige blik vol ongeloof aanstaren wanneer ik vertel dat die palm al jaren vast in de tuin staat; dus ik antwoordde: “Ja zeker, deze palm doet het best goed in ons klimaat”.
Butia eriospatha is een vorstbestendige vederpalm, die met winterbescherming (droog en met kerstverlichting tegen de vorst) prima in de volle grond kan groeien.
“Ja maar, mág dat dan wel?” vroeg deze bezoeker ter verduidelijking … Daarmee vertolkte hij de gevoelens van een groep traditionele tuiniers die niet gediend zijn van vreemde exoten, een soort centrumpartij onder de tuiniers dus.
Goddank hebben we voor een palm in de tuin nog geen vergunning nodig! Als we willen kunnen we onze tuin vol planten met asielzoekende exoten.
Zorg er vooral voor dat de grond goed afwatert, dat de palm ’s winters liefst beschermd wordt tegen regen en dat de palm ’s zomers rijkelijk water en mest krijgt. (Mestkorrels nooit tussen de bladeren laten komen, anders kan het hart aangetast worden!) Tijdens extreme kou is het aan te raden om de palm luchtig in te pakken, b.v. met vliesdoek, rietmatten, jute o.i.d. Geen plastic gebruiken wegens het risico op schimmel. Enige lichte verwarming met b.v. kerstverlichting als de temperatuur richting -15 of erger gaat, kan net het verschil tussen leven en dood betekenen voor de palm!
Regenbescherming is effectiever dan alle andere vormen van bescherming. Dit helpt omdat drijfnatte palmen bij bevriezing schade op kunnen lopen aan de speer (het groeipunt waaruit nieuwe bladeren groeien), die dan vervolgens kan gaan rotten. Jonge palmen zijn hier gevoeliger voor dan oude palmen. Vaak herstellen palmen in de zomer gelukkig wel weer van speerrot.
Waaierpalm Trachycarpus manipur uit India doet het prachtig in het zonlicht; het is één van de palmen die op winterhardheid wordt onderzocht in de tuin van De Groene Prins
WAAIERPALMEN EN VEDERPALMEN
De bekendste tuinpalm, Trachycarpus fortunei, is een waaierpalm, waarvan alle bladslippen samen komen aan de bladsteel. Het is de meest geschikte soort voor ons klimaat, en een goede soort om ervaring mee op te doen. De veel goedkopere, snel groeiende Washingtonia robusta (heeft stekels aan de bladstelen en lichter groen blad met draden) kan onze winters minder goed aan.
Een overbekende vederpalm is Phoenix canariensis, waarvan de bladslippen als bij een visgraat aan de bladsteel vastzitten. Deze goedkope, snel groeiende soort is niet de hardste van de vederpalmen, maar kan met grondige winterbescherming wel in de tuin gekweekt worden, vooral in de kuststreek. De sterkste vederpalmen voor ons klimaat zijn Butia eriospatha en de lastige Jubaea chilensis, die allebei als oudere plant strenge vorst kunnen doorstaan.
Trachycarpus wagnerianus is compacter en heeft strakker blad dan T. fortunei, en is daardoor meer gewild.
LASTIGE PALMSOORTEN
zijn vooral de warmte-minnende soorten zoals Sabal, Serenoa, Nannorrhops en Brahea. In onze relatief koele zomers komen ze maar moeizaam tot groei. Het zijn wel hele sterke kuipplanten!
Overige palmen, die wel geschikt zijn voor de tuin zijn de zeer harde en geheel winterharde Rhapidophyllum hystrix, de robuuste Trachycarpus ‘Naini Tal’ (die voorheen als Trachycarpus takil werd verspreid), de nieuwkomer Trachycarpus princeps (waarvan ook een minder sterke vorm ‘Trachycarpus sp. nova’ in omloop is) en de Chamaerops humilis (waarvan verschillende mooie vormen bestaan zoals ‘Vulcano’ en ‘Cerifera’)
Er komen steeds meer palmenhandelaars. Niet allemaal beschikken ze over voldoende kennis en ervaring. Bedenk dat een palmentuin alleen met veel liefde, geduld en goede raad van ervaren liefhebbers te realiseren is. Plant bij voorkeur in het voorjaar, en dan liefst 5-10 jaar jonge planten. Zeer grote palmen alleen planten als ze een ruim ontwikkeld wortelgestel hebben en als een goede verzorging mogelijk is.
Ervaringen van anderen met palmen in de tuin vindt u hier>>
De prachtige beginnerspalm Trachycarpus fortunei
Een goede tuinpalm voor beginners is Trachycarpus fortunei
Palmen worden een geliefd verschijnsel in onze tuinen. Vorstbestendige schoonheden zoals Sabal minor, Trachycarpus fortunei en Trachycarpus wagnerianus zijn redelijk winterhard in Nederland maar hebben bescherming nodig als het erg koud wordt. Andere palmen hebben nog meer zorg nodig. U zult het meeste plezier van uw palm hebben door zijn hardheid te weten, gebruik te maken van het mikroklimaat in uw tuin en door de volgende richtlijnen te volgen:
Palmen als kuipplant
Goede, rulle potgrond gebruiken,de pH (zuurgraad) moet 5 a 6 zijn. Het teveel aan water moet makkelijk kunnen wegzakken
- – Zo veel mogelijk beschermen tegen harde wind
- – Overwintering: koel en licht en veel luchten, dus niet in een bedompte ruimte
- – Nooit tijdens vorst in de zon en de wind laten staan!!!
- – De wortels nooit laten bevriezen
- – Jaarlijks verpotten naar een ruimere pot voor een gezonde wortelgroei
- – Tijdens de groei regelmatig royaal bemesten
- – Kuipplanten zijn altijd minder winterhard dan planten in de volle grond en hebben meer zorg nodig
Palmen in de tuin
De beste palmen om mee te beginnen zijn Trachycarpus fortunei en Trachycarpus wagnerianus.
– Altijd een beschutte plek zoeken, alleen Trachycarpus wagnerianus verdraagt flinke wind
– Op gronden die ’s winters te nat zijn de palmen op een “terp” planten ivm drainage
– De meeste palmen willen veel zon, alleen Chamaedorea wil lichte schaduw
– Bij heet weer: extra water en maandelijks koemest of 2-wekelijks kunstmest geven
Algemeen onderhoud:
– Het oude, lelijke blad dicht bij de stam afsnoeien
– De speer (het jonge, nog niet uitgevouwen blad in het palmhart) beschermen tegen ijsvorming
– Mestkorrels in de bladoksels of het hart van de palm kunnen tot verrotting leiden, mest alleen op de grond strooien
Is ondanks alle zorg al het blad bruin, dan herstelt een palm zich vaak nog in de zomer; zelfs als de speer verrot is kan er in de zomer toch weer nieuw blad komen!
– Zorg ervoor dat rondom de stam een isolerende strooilaag van dennenschors, steenslag o.i.d. van ongeveer 10 cm dik is aangebracht (in de winter 30 cm) en verwijder onkruid
– Bestrijd eventuele schildluisplagen door schoon borstelen en/of met een harde waterstraal
Overige tips:
Jonge winterharde palmen kan men effectief beschermen door er een grote kuip overheen te zetten, gevuld met stro (neem wel een kuip met gaatjes voor de ventilatie!)
Effectieve temperatuur
Besef dat windsnelheid een effect heeft op de werkelijk gevoelstemperatuur voor dier, mens en plant! Met behulp van onderstaande tabel kunt u zien wat de werkelijke koubelasting is bij een gegeven temperatuur en windsnelheid:
(voorbeeld: -2°C bij windkracht 5 komt overeen met -10°C bij windstil weer)
Effect van wind op de gevoelstemperatuur
Bij lichte vorst (tot -5) hoeft men alleen in actie te komen als het ook waait.
Lichtblauw: (matige vorst, tot -10) de bodem moet beschermd zijn met 30 cm dennenschors of ander isolerend materiaal; het blad nu samenbinden met droog stro in het hart tot een soort “puntmuts”
Donkerblauw: (strenge vorst, tot -15) enkele lagen extra vliesdoek of jute losjes om de palm heen wikkelen, dan een rietmat om de stam aanbrengen
Geel: (zeer strenge vorst, tot -20) stam en groeipunt beschermen met b.v. lichtslang of verwarmingskabel
Rood: (ijstijd is dan aangebroken) desnoods een oude slaapzak over het geheel heen doen en/of noppenfolie; risico op verlies is dan reëel.
Iedereen die winterharde palmen in de tuin aanplant is een optimist en een pionier! Er worden heel veel ervaringen uitgewisseld op internetforums zoals http://palmvrienden.net/forums/ waardoor we steeds meer leren. In Engeland bv. heeft men ontdekt dat palmen veel beter een koude en natte winter doorkomen wanneer de wortels droog gehouden worden met folie.
De plant zelf moet echter altijd heel luchtig en zo kortdurend als mogelijk worden beschermd, anders kan het hart gaan schimmelen in ons klimaat. Veel liefhebbers behandelen het hart van hun palmen trouwens preventief tegen schimmel in het voorjaar.